Alam namin na bilang magulang, gusto niyo lamang na maalagaan ng tama ang inyong mga anak. Kasama na rito ang kagustuhan na lagi silang maging healthy at malayo sa sakit. Kaya napakahirap para sa mga magulang na makitang nagdurusa ang kanilang anak. Mahirap sa isang ina ang makitang nahihirapan ang anak dahil sa lagnat at mga kaakibat nitong sintomas, kaya’t agad-agad dapat itong paiinumin ng gamot sa lagnat o di kaya’y isugod sa ospital. Subalit importante ring malaman kung ano nga ba ito, ang mga sintomas nito, ano ang sanhi ng lagnat, at kung paano dapat alagaan ang anak na may lagnat upang maagapan ang paglala nito.
Kaya’t narito ang isang artikulo upang matulungan kayo at tuluyang maiwasan ang paglubha nito.
Ano ang lagnat?
Ang lagnat ay madalas na itinuturing na sakit ng nakararami. Hindi namimili ang lagnat ng binibiktima niya dahil kahit anong edad ay puwedeng makaranas nito – mula mga sanggol hanggang mga senior citizen. Ngunit sa katunayan ay hindi ito sakit, kundi sintomas ng impeksyon, sakit o kung ano pang mali na maaring nagaganap sa loob ng katawan.
Ang hypothalamus ang siyang nagsisilbing sanhi kung bakit umiinit ang katawan ng isang tao; ito ang parte ng utak na siyang may direktang kontrol sa pag-init at paglamig ng katawan. Kung sakaling may masakit o impeksyon ay naaalerto ito at itinataas ang temperatura ng katawan. Kaya’t kung may lagnat ang bata ay maaaring hudyat ito na may mali na sa katawan nito – ito’y maaaring dulot ng mikrobyo, o impeksyon sa tonsil o tonsillitis.
Marapat ring ugaliing kumonsulta sa doktor upang masuri ito.
Ano ang mga dahilan ng lagnat ng bata?
Maraming iba’t ibang sanhi ang lagnat, kabilang na rito ang aming nabanggit sa taas na impeksyon o mikrobyo. Ito ang ilan pa sa mga posibleng sanhi ng lagnat ng bata:
- Epekto ng bakuna
- Paglabas ng ngipin ng mga sanggol
- Sipon
Ano ang pagkakaiba ng lagnat sa sinat?
Ang lagnat o fever ang pansamantalang pagtaas ng temperatura ng katawan ng isang tao dahil sa sakit o impeksyon na kaniyang nararanasan. Ang lagnat ay nangyayari upang mapigilan ang pagkalat ng impeksyon na nagmumula sa nakapasok na mikrobyo o organism sa katawan. Karaniwang nagtatagal ng ilang araw ang lagnat, depende sa sanhi nito.
Ang sinat naman ay hindi talaga medikal na kondisyon. Sa halip, ito ay isang konsepto lamang at pamamaraan ng paglalarawan sa katamtamang uri ng lagnat o mild fever. Kaunting mga lugar lamang sa mundo ang may ganitong uri ng konsepto, at isa na ang Pilipinas rito. Ang sinat ay karaniwang ginagamit pangtukoy sa paumpisa pa lamang na lagnat o di kaya’y pagaling na sakit.
Ano ang mga sintomas ng lagnat?
Ang pagkakaroon ng lagnat ng bata ay maaaring malaman base sa mga sintomas nito, ang ilan dito ay:
- Ang temperatura ay humigit na sa 37°C. Maaaring kunin ang temperatura ng bata sa pamamagitan ng paglagay ng thermometer sa kili-kili o paggamit ng mga mas bago na thermometer gun at pagtutok nito sa noo o kamay nila.
- Pagkahilo
- Mabigat ang pakiramdam
- Pagsusuka
- Masakit ang kasukasuan o nanlalambot ang kanilang katawan.
- Wala ng gana sa pagkain. Madalas ito ay dahil sa kawalan rin ng panlasa. Nagiging resulta rin ng pagkawalan ng gana ang paghina ng katawan ng bata.
- Nilalamig kahit na hindi naman malamig ang paligid. Kapag napapansin ninyo na ang anak ninyo ay balot na balot na (katulad ng pag hingi ng kumot o jacket) kahit na mainit naman ang panahon, maaaring sintomas na ito ng lagnat o kaya’y pasimula na ito. Minsan ay may kasabay pa nito ang panginginig kapag malubha na ang kaniyang lagnat.
Gamot at home remedies para sa lagnat ng bata
Upang tiyak na mawala ng tuluyan ang lagnat ng bata, marapat lamang na sundin ang mga sumusunod na hakbang:
- Maglagay ng cold compress sa noo ng bata. Karaniwan ay ito ang madalas na gawin ng mga magulang sa kanilang anak tuwing may lagnat ito. Ang cold compress ay nakatutulong sa pagpapababa ng mainit na temperatura ng isang taong may lagnat. Kadalasan, ito ay epektibo sa paglunas ng lagnat lalo kung ito ay hindi pa gaanong malala.
- Painumin ng paracetamol ang bata. Ang paracetamol ang pinakamainam na gamot pampababa ng lagnat ng bata. Subalit dapat ring alalahanin ng mga magulang na sa pagpapainom ng gamot na ito ay siguruhing may sapat na kaalaman ukol sa gamot (tulad ng dosis) upang maiwasan ang maling epekto nito.
- Painumin ng sapat na tubig. Ang sobrang pag-init ng katawan ay maaaring magdulot ng dehydration sa bata. Kaya’t marapat lamang na painumin ito ng sapat na tubig o sobra pa. Siguraduhin hindi kukulang sa walong baso ng tubig ang iinumin ng anak ninyo habang sila ay may sakit.
- Paliguan ang bata gamit ang sponge bath. Upang hindi na magtagal pa ang lagnat ng bata ay marapat lamang na paliguan ito. Maaaring gumamit ng face towel o sponge na inilublob sa maligamgam na tubig upang masigurong hindi rin mabibigla ang katawan.
- Pagsuotin ng preskong damit ang bata. Bagama’t maaaring manginig ang iyong anak dulot ng lagnat, iwasang pagsuotin ito ng makapal na damit o hayaang pumulupot sa kumot. Bagkus ay pagsuotin ito ng preskong o manipis na damit upang siya ay maging komportable sa kanyang pagpapahinga.
Pagkain para sa may lagnat
Katulad ng aming nabanggit kanina, isa sa mga sintomas ng pagkakaruon ng lagnat ng isang bata ay ang pagkawala ng ganang kumain kaya napakaimportanteng mabantayan ang iyong anak para masigurado na tuloy-tuloy pa rin ang pagkain at pag-inom nito. Napakadaling madehydrate o makulangan ng tubig ang mga may lagnat kaya dapat damihan pa lalo ang pag-inom ng tubig.
Kinakailangan nating pakainin ang ating anak hindi lamang dahil baka nagugutom na sila, pero importanteng bantayan ang nutrisyon nila dahil ang mga may sakit ay mayroong mas mababang resistensya sa mga panahon na ito. Ang wastong pagkain ang nagbibigay ng lakas upang malabanan ang impeksyon na kanilang nararamdaman. Kapag kulang ang kanilang nakukuhang nutrisyon, maaaring bumaba ang resistensya ng katawan nila at maging dahilan ng pagbagal ng kanilang paggaling o kaya’y paglubha pa ng kanilang sakit.
Narito ang ilang mga uri ng pagkain na maaari mong ipakain sa iyong anak habang sila ay nilalagnat:
- Mainit na sabaw katulad ng sopas o tinola ay mainam ipakain sa anak na nilalagnat dahil hindi ito mabigat sa tiyan at madali itong tunawin. Nakakapagpainit rin ito ng katawan na mabuti para sa mga nakararamdam ng panlalamig. Mainam rin itong panlaban sa dehydration.
- Mainit na tubig na mayroong luya, bawang, honey, o tsaa ay masarap para sa kanilang lalamunan at nakakapagpainit rin ng kanilang katawan.
- Puwede mo rin silang painumin ng buko juice o mga sports drinks na mabibili sa mga grocery o botika para mapalitan ang nawalang mga electrolytes sa katawan.
Kailan dapat tumawag at magpakonsulta sa doktor?
Alam naming madaling mangamba o magpanic kapag may lagnat ang iyong anak pero hindi kinakailangang isugod ang iyong anak sa doktor o ospital tuwing ito ay nilalagnat. Ang unang dapat gawin ay siguraduhing tama ang pagkuha ng temperature ng iyong anak.
Sukat ng lagnat ng baby
- Para sa mga sanggol o baby na tatlong buwan pababa, kapag pumalo na sa 38°C ang lagnat ng iyong anak ay dapat mo na siyang dalhin sa kaniyang doktor o sa emergency room.
- Para sa mga sanggol o baby sa pagitan ng tatlo hanggang anim na buwan, pumunta na sa doktor kapag 38.3°C na ang lagnat nila.
- Para sa mga sanggol o baby na anim na buwan pataas, ang lagnat na 39°C ay naghihikayat na oras na para tawagan ang inyong doktor.
Sukat ng lagnat ng bata
Para sa mga bata, dapat silang dalhin sa kanilang doktor o sa emergency room kapag ang lagnat nila ay 41.0°C.
Hindi sa lahat ng panahon ay kinakailangang paabutin sa ganito kataas ang lagnat bago dalhin sa ospital. Halimbawa, kapag mas matagal na sa tatlong araw ang kanilang lagnat o kaya’y nahihirapan na silang huminga, bumangon, o mag-isip. Agad rin silang dalhin sa ospital kung napapansin ninyo na nag-iiba na ang kanilang kulay o pabalik balik ang lagnat ng bata.
Paraan para maiwasan ang pagkakaroon ng lagnat
Mas mabuting iwasan ang pagkakaruon ng lagnat kaysa pagalingin ito kapag nandito na ang sakit. Kung kaya nating pigilan ang lagnat bago humantong rito, mas mabuti. Maraming dahilan o sanhi ang lagnat, ngunit puwede pa rin naman natin itong maiwasan. Heto ang ilan sa mga paraan:
- Sapat na pagpahinga. Ang pagtulog at pagpahinga ang tumutulong sa katawan natin magpalakas sa ating resistensya. Kapag kulang ang katawan natin sa pahinga, bumababa ang resistensya nito at nagiging mas malapitin tayo sa sakit. Siguraduhing nakakakuha ang iyong anak ng walong oras ng tulog pataas gabi-gabi.
- Paginom ng maraming tubig. Napakahalaga ng tubig para sa ating katawan. Kapag kulang ang ating iniinom na tubig, nahihirapan ang ating katawan na gumana ng tama. Dapat uminom ng hindi bababa sa walong baso ng tubig araw-araw, lalo na sa mga maiinit na buwan tulad ng Marso hanggang Mayo.
- Painumin ng bitamina ang iyong anak. May mga uri ng bitamina, katulad ng vitamin C, na nakatutulong magpalakas ng kanilang resistensya. Ang mataas na resistensya ay kinakailangan para mas madaling malabanan ang iba’t-ibang uri ng sakit, kabilang na rito ang lagnat.
Konklusyon
Ang lagnat ay maaaring malunasan sa pamamagitan ng tamang pag-aalaga. Ngunit kung ito’y pabalik-balik at nagdudulot na ng hindi normal na reaksyon mula sa katawan ng bata, gaya ng kumbolsyon o sobrang pagdudumi, maiging kumonsulta na sa doktor upang agarang masuri ito.