Kapag nabanggit ang salitang “ulcer,” marami ang iniisip o inaakala na sakit ito sa tiyan. Hindi naman ito mali, pero sa usapang medikal, ang “ulcer” ay isang open sore o sugat sa balat o sa mucus membrane. Ibig sabihin, anumang bahagi ng katawan na may balat o mucus membrane ay pwedeng magka-ulcer. Ilang halimbawa rito ay ang bibig, lalo na sa labi, loob ng pisngi, at dila, kung saan madalas tumutubo ang singaw.
Kung ang ulcer sa tiyan ang pag-uusapan, ang tawag dito ay peptic ulcer. Kung ang peptic ulcer ay nasa tiyan, ang tawag dito ay gastric ulcer. Samantala, kung ang peptic ulcer ay nasa maliit na bituka, ang tawag dito ay duodenal ulcer.
Ano ang Sanhi ng Peptic Ulcer?
Kapag may peptic ulcer ang isang tao, sinisira ng mga acid ng kanyang tiyan ang lining sa loob ng tiyan at small intestine. Dahil dito, pwedeng magkaroon ng sugat ang mga bahaging ito ng digestive system.
Ilan sa mga dahilan kung bakit nagkakaroon ng peptic ulcer ang isang tao ay ang mga sumusunod:
- H. pylori. Ang Helicobacter pylori o H. pylori ay isang uri ng bacteria sa tiyan. Kadalasan ay harmless naman ito, pero may kakayahan din kasi itong magdulot ng pamamaga sa inner layer ng tiyan. Kapag hindi naagapan ang pamamaga, pwede itong mauwi sa ulcer.
- Pag-inom ng ilang uri gamot. Kung madalas o palagi kang umiinom ng mga NSAID o nonsteroidal anti-inflammatory drug—halimbawa ay kung ginagamit mo itong maintenance medication para sa isang sakit—pwede kang magkaroon ng peptic ulcer. Nagdudulot kasi ang mga NSAID ng iritasyon at pamamaga sa mga lining ng tiyan at small intestine. Ilan pa sa mga gamot na pwedeng maging sanhi ng ulcer ay mga anticoagulant at selective serotonin reuptake inhibitor o SSRI.
May mga nagsasabi na pwedeng magdulot ng peptic ulcer ang stress, subalit hindi ito totoo. Ang tunay na nangyayari ay dahil sa stress, nagkakaroon ng hormonal imbalance ang isang tao. Dahil dito, nasisira ang balanse ng good bacteria sa tiyan, kaya ito sumasakit o kaya ay nangangasim. Kapag lumipas na ang stress, lilipas na rin ang pananakit o pangangasim ng tiyan.
Ganun din, hindi nagdudulot ng peptic ulcer ang mga maanghang at matabang pagkain. Pwede itong makairita sa sikmura kung meron ka nang ulcer pero hindi ito ang mismong sanhi ng ulcer.
Ano ang mga Sintomas ng Peptic Ulcer?
Ilan sa mga pangkaraniwang sintomas ng peptic ulcer ay ang mga sumusunod:
- pananakit ng tiyan na mailalarawan bilang mahapdi (burning pain)
- pagkairita ng tiyan pagkatapos kumain ng maanghang o matabang pagkain
- Heartburn
- pakiramdam na palaging naduduwal
- pakiramdam na laging busog o puno ang tiyan
- madalas na pagdighay
Tandaan na hindi lahat ng taong may peptic ulcer ay nakakaranas ng mga ganitong sintomas. Ito ay posibleng dahil kakaunti o maliit pa lamang ang mga ulcer sa kanilang tiyan o small intestine.
Samantala, ilan sa mga senyales ng malubhang kaso ng peptic ulcer ang mga sumusunod:
- pagkahilo o pagkawala ng malay
- hindi maipaliwanag na pagbaba ng timbang
- pagkawala ng ganang kumain
- kahirapan sa paghinga
- pagsusuka ng dugo
- maitim na dumi o pagdumi na may kasamang dugo
Kung sakaling makaranas ng mga sintomas na ito, pumunta kaagad sa doktor para mabigyan ng tamang gamot.
Ano ang Gamot sa Peptic Ulcer?
Maraming pwedeng gamot para sa peptic ulcer, depende sa sanhi nito. Kasama sa mga nasabing gamot ang mga sumusunod:
Mga Antibiotic
Kung ang peptic ulcer ay napatunayang dahil a H. pylori bacteria, bibigyan ang pasyente ng mga antibiotic. Madalas ay pinagsasama ang dalawa o higit pang uri antibiotic para matiyak na mamamatay ang H. pylori bacteria sa tiyan.
Mga Gamot na Pumipigil sa Acid Production ng Tiyan
Para mabawasan ang irritation na dulot ng peptic ulcer, pwede ring magreseta ang doktor ng mga tinatawag na proton pump inhibitor (PPI) at iba pang gamot na may katulad na epekto.
Ang mga PPI ay may kakayahang pumigil sa acid production ng tiyan, kung kaya naman mababawasan din ang paghapdi ng mga ulcer. Kaya lang, kung matagal na iinumin ang mga PPI, kailangang bantayan mabuti ang mga buto. Isa kasing side effect ng gamot na ito ang pagtaas ng risk ng fractures.
Mga Antacid
Bukod pa sa mga PPI, pwede ring gumamit ng mga antacid. Kung ang mga PPI ay binabawasan o pinipigilan ang tiyan na maglabas ng mas maraming acid, ang mga antacid naman ay may kakayahang i-neutralize o bawasan ang bisa ng mga acid sa tiyan.
Tandaan lang na hindi talaga gamot ang mga PPI at antacid para sa peptic ulcer. Sa halip, ginagamit lamang sila para mabawasan ang mga discomfort mula sa mga sintomas.
Mga Pain Reliever
May mga kaso ng peptic ulcer na nagdudulot ng matinding pananakit ng tiyan ng pasyente. Kung kinakailangan, pwedeng uminom ng mga pain reliever na hindi NSAID. Isang halimbawa nito ang acetaminophen.
Mga Cytoprotective na Gamot
Ang mga cytoprotective agents ay mga gamot na tumutulong protektahan ang lining ng tiyan at small intestine para hindi ito madaling masira ng acid.
Paano Malalaman Kung Meron Kang Peptic Ulcer?
Kung madalas mong maranasan ang mga sintomas na nabanggit sa itaas, lalo na ang paghapdi at pagsakit ng tiyan, mabuting magpakonsulta kaagad sa iyong doktor para malaman kung peptic ulcer nga ba ang nagdudulot nito.
Para malaman kung meron kang peptic ulcer at kung ano ang sanhi nito, pwedeng gawin ang mga sumusunod na mga test:
H. Pylori Test
Ginagawa ang H. Pylori test para malaman kung merong ganitong bacteria sa tiyan. Ang pinaka-karaniwang method na ginagamit dito ay ang urea breath test kung saan paiinumin ang pasyente ng inumin na may urea. Pagkatapos ay ite-test ang kanyang hininga kung meron itong ammonia at mas mataas na level ng carbon dioxide. Nagiging ammonia at carbon dioxide kasi ang urea kapag na-breakdown na ito ng H. pylori bacteria.
Pwede ring magpasa ng stool sample ang pasyente. Isasailalim ang sample na ito sa antigen test para malaman kung may H. pylori siya sa tiyan.
Endoscopy
Ang endoscopy ay isang procedure kung saan ipinapasok ang isang maliit na tubo na may ilaw at camera sa lalamunan papunta sa tiyan. Ang tawag sa tubo na ito ay endoscope. Sa pamamagitan ng endoscopy, masisilip ng doktor ang tiyan at bituka ng pasyente kung meron ba itong mga sugat at iba pang abnormality.
Pwede ring gamitin ang X-ray at CT scan para malaman kung may peptic ulcer ang isang tao. Sa tulong ng inumin na tinatawag na contrast medium, pwedeng makita sa mga imahe ng X-ray at CT scan ang mga ulcer sa tiyan at bituka.
Ano ang Mangyayari Kapag Hindi Nagamot ang Peptic Ulcer?
Kung hindi maaagapan o magagamot, pwedeng mauwi ang peptic ulcer sa mga komplikasyon na katulad ng internal bleeding. Tandaan na isang uri ng sugat ang peptic ulcer kung kaya naman pwedeng patuloy itong magdugo kung hindi gagamutin. Kapag nagtagal, pwedeng magkaroon ng anemia ang pasyente o kaya ay makaranas ng severe blood loss.
Ilan pa sa mga komplikasyon na pwedeng mangyari kung hindi magagamot ang peptic ulcer ay ang:
- pagkakaroon ng gastric cancer
- pagkakaroon ng butas sa stomach wall, na pwedeng mauwi sa impeksyon
- pagkakaroon ng obstruction papunta sa digestive tract
Sa kabuuan, hindi isang malubhang sakit ang peptic ulcer pero may posibilidad itong maging malubha kung hindi ito mabibigyan ng tamang treatment.
Paano Maiiwasan ang Peptic Ulcer?
Pwedeng maiwasan ang peptic ulcer sa pamamagitan ng paghinto sa paninigarilyo at pag-inom ng labis na alak. Pareho kasing nakakaapekto ang mga gawaing ito sa digestive system. Hangga’t maaari, umiwas din sa madalas na pag-inom ng mga NSAID kung nakakaramdam ng pananakit. Kung sakaling kasama sa iyong maintenance medication ang mga NSAID, tanungin ang iyong doktor kung pwede itong palitan o kaya ay babaan ang dosage.
Kung hindi pwedeng palitan ang NSAID na iniinom, humingi ng payo kung ano ang pwedeng gawin para ma-protektahan ang tiyan at bituka laban sa epekto ng gamot.
Ano ang Pwedeng Kainin ng mga may Peptic Ulcer?
Katulad ng nabanggit kanina, hindi nagdudulot ng peptic ulcer ang mga pagkain kung kaya walang ipinagbabawal na pagkain sa mga taong merong ganitong kondisyon. Gayunpaman, inirerekomenda ng mga eksperto ang pag-iwas o pagbawas sa mga pagkain at inuming katulad ng kape, alak, mga citrus na prutas, at iba pang nagpapalubha ng hyperacidity at acid reflux para hindi na rin masayadong ma-irritate ang tiyan at bituka.
Maganda rin kung iiwasan o babawasan ang pagkain ng mga processed foods dahil kailangan ng tiyan ng mas maraming effort at acid para ma-digest ang mga ito.
Samantala, may mga pag-aaral na nagpapakita ng potensyal ng mga pagkaing mayaman sa antioxidant para labanan ang H. pylori. Ilan sa mga halimbawa ng mga pagkaing ito ang:
- berde at madahong gulay, katulad ng spinach
- cauliflower
- mansanas
- labanos
- strawberry
- cherry
- bell pepper
- carrot
- broccoli
- mga probiotic food na katulad ng yogurt at kombucha
- honey
- bawang
- green tea na walang caffeine
Sa kabutihang palad, pwedeng gumaling nang tuluyan mula sa pagkakaroon ng peptic ulcer. Ang pinakamahalagang gawin ay magpakonsulta sa doktor at sunding mabuti ang ibinigay na treatment. Depende sa lubha ng kondisyon, pwedeng umabot ng 4 hanggang 6 na linggo bago tuluyang gumaling ang mga sugat sa tiyan at small intestine.
Mahalagang paalala: Ang lahat ng impormasyong nakalahad dito ay para lamang sa pagbabahagi ng kaalaman at ‘di dapat ituring bilang professional medical advice. Ugaliin pa rin kumonsulta sa iyong doktor bago uminom o gumamit ng kahit anong gamot.