Maituturing ang germs bilang uri ng microorganisms na nagdudulot ng impeksyon at sakit. Ang mga virus naman ay germs na may kakayahang sumira o pumatay sa mga malusog na cell ng katawan. Ito ang nagdudulot ng impeksyon at mga sakit na tulad ng sipon, trangkaso, COVID-19, mga sexually transmitted infection, at iba pa.
Hindi sa lahat ng pagkakataon ay magkakasakit ka kapag may nakapasok na virus sa iyong katawan. Kung malakas ang iyong immune system, may posibilidad na kaya nitong labanan ang virus. Sa kabaliktaran naman, kung mahina ang iyong immune system, mahihirapan ang iyong katawan na talunin ang virus at mas mataas ang risk na magkasakit.
Ano ang Kaibahan ng Virus sa Bacteria?
Parehong germs ang mga bacteria at virus. Sa katunayan, may mga sakit na katulad ng pneumonia at diarrhea na pwedeng idulot ng parehong bacteria at virus.
Subalit, ito lang ang pagkakapareho ng dalawa. Pagdating sa kanilang structure at iba pang mga bagay, malaki ang pagkakaiba ng germs na ito.
Bacteria
Ang mga bacteria ay mga single-celled microorganism. Marami sa kanila ang hindi nagdudulot ng sakit; sa katunayan, wala pang 1% sa higit 30,000 na species ng bacteria ang may masamang epekto sa mga tao. Bukod pa rito, may mga bacteria na kailangan ng katawan para mapanatili ang kalusugan, katulad na lang ng lactobacillus at bifidobacteria. Ilan naman sa mga bacteria na pwedeng magdulot ng sakit ang E. coli at salmonella (UTI at diarrhea), Yersinia pestis (bubonic plague), Mycobacterium tuberculosis (tuberkulosis), at Bordetella pertussis (whooping cough).
Para magamot ang mga sakit na dulot ng bacteria, madalas ay kailangan ng antibiotics. Tandaan na para lang ito sa bacterial infections at hindi para sa ano pa mang sakit. Kung gagamit ng antibiotic kahit naman kailangan, darating ang araw na magiging resistant na sa antibiotic ang mga bacteria at mas mahihirapan nang gumaling ang mga may sakit.
Virus
Ang mga virus ay uri ng germ na binubuo ng genetic material na nababalot ng protein. Mas maliit pa kaysa sa mga bacteria ang mga virus. Dagdag pa rito, hindi nabubuhay ang mga virus sa labas ng isang host, katulad ng mga tao, hayop, o halaman. Oras na nasa loob na ng host ang isang virus, pwede na itong magparami at magdulot ng pinsala sa mga cell.
Ano ang mga Sakit na Pwedeng Idulot ng mga Virus?
Ilan sa mga sakit na dulot ng mga virus ang sipon, bulutong, tigdas (measles), HIV/AIDS, at COVID-19. Tandaan na maraming uri ng virus at kadalasan ay isang grupo lang ng mga cell ang inaatake ng mga ito. Oras na magkaroon na ng impeksyon, dito na pwedeng kumalat ang virus sa kalapit na bahagi ng katawan. Halimbawa, kung meron kang ear infection at hindi ito nagamot, may posibilidad na maapektuhan na rin ng virus ang iyong mga mata.
Ilang halimbawa ng mga viral infection ang mga sumusunod:
- Respiratory infections na nakaka-apekto sa ilong, lalamunan, daluyan ng hangin, at baga. Ang pinaka-karaniwang respiratory infection ay sipon, kasama na rin ang sinusitis, flu o trangkaso, at pneumonia. Ang COVID-19 at iba pang sakit na dulot ng iba-ibang coronavirus ay mga respiratory infection din.
- Gastrointestinal infections na madalas ay dulot ng mga norovirus at rotavirus. Madalas na nagdudulot ng gastroenteritis at diarrhea ang mga virus na ito.
- Hepatic viral diseases na mas kilala bilang liver infections o hepatitis.
- Exanthematous skin infections na nagdadala ng rashes, katulad ng bulutong, measles, rubella, at chikungunya virus infection. Isa ring exanthematous skin infection na dulot ng virus ang smallpox, pero idineklara ng World Health Assembly na “eradicated” na ang sakit na ito noong 1980.
- Cutaneous viral diseases, katulad ng kulugo at herpes, na nagdudulot ng mga sugat o maliit na mga bukol (papules) sa balat.
- Impeksyon sa nervous system, kasama na ang mga viral disease na nakaka-apekto sa utak. Ilan sa mga ito ay rabies, West Nile virus, Nipah virus, at meningitis. Ang poliovirus ay pwede ring maka-apekto sa nervous system, partikular sa spinal cord.
- Circulatory viral infections na tinatawag ding hemorrhagic viral diseases. Kasama dito ang dengue, yellow fever, at Ebola.
Meron ding mga virus na pwede maka-infect sa placenta at fetus habang nagbubuntis pa lang ang isang babae. Ilang halimbawa nito ang Zika virus at cytomegalovirus.
Saan Matatagpuan ang mga Virus at Paano Ito Nakakahawa?
Matatagpuan ang mga virus sa halos lahat ng lugar sa mundo. Pero katulad ng nabanggit kanina, hindi mabubuhay ang isang virus kung wala ito sa loob ng isang living host.
Dahil dito, pinakamadalas matagpuan ang mga virus sa mga tao, hayop, at halaman. Tandaan din na pwedeng iba-iba ang epekto ng isang virus sa magkakaibang host. Halimbawa, ang isang virus na pwedeng magdulot ng sakit sa isang tao ay pwedeng harmless naman sa mga aso at pusa.
Marami ring paraan kung paano kumakalat at nakakahawa ang isang virus. Ilan sa mga ito ang sumusunod:
- paghinga o inhalation ng aerosol na may lamang virus
- paglunok sa isang virus droplet
- pagkain o pag-inom sa contaminated na pagkain o inumin
- pagka-expose sa mga bodily fluid katulad ng dugo at laway ng isang infected host
- pakikipagtalik (sexual intercourse), kasama na ang oral at anal sex
- blood transfusion
Maraming virus na matatagpuan lamang sa mga hayop ang pwedeng malipat sa mga tao sa pamamagitan ng exposure. Kapag nakalipat na ang virus sa tao, magmu-mutate ito at pwede nang makapagdulot ng sakit. Ang prosesong ito ang naging dahilan ng pagkalat ng MERS-CoV, COVID, at iba pang mga viral diseases katulad ng avian influenza o bird flu.
May mga virus din na dati ay sa iilang bahagi lang ng mundo matatagpuan, pero kumalat na rin sa iba pang mga lugar. May dalawang dahilan ito. Una, pwedeng ang isang taong nagpunta sa sa lugar na may virus ay ma-infect o magkaroon ng sakit. Sa pag-uwi niya, pwede niyang madala ang virus sa kanyang katawan; kapag nakagat siya ng lamok, pwede nang mailipat ang virus sa iba.
Pangalawa, nakaka-apekto din ang climate change sa pagkalat ng mga virus. Ito ay dahil nabubuhay na ang mga lamok at iba pang carrier ng mga virus sa mga lugar na dati ay hindi naman sila magsu-survive.
Ano ang mga Sintomas ng Viral Infection?
Maraming pwedeng maging sintomas ang viral infection, depende sa kung ano ang nagdulot nito at anong bahagi ng katawan ang naapektuhan. Halimbawa, kung gastrointestinal ang viral infection, pwedeng makaranas ng LBM o diarrhea ang pasyente.
Gayunpaman, ang pinakakaraniwang sintomas ng isang viral infection ay ang pagkakaroon ng lagnat. Ito ay senyales na nilalabanan ng katawan ang virus. Kung hindi mawala ang lagnat sa loob ng ilang araw, posibleng indikasyon ito na nahihirapan ang katawan na labanan ang virus. Magpunta na sa doktor o sa ospital para mabigyan ng tamang diagnosis.
Ilan pa sa mga karaniwang senyales ng anumang viral infection ay ang mga sumusunod:
- pananakit ng lalamunan
- ubo
- pagbabara ng ilong
- runny nose
- pananakit ng ulo
- pagsusuka
- pananakit ng katawan
- chills
Ano ang Gamot sa mga Viral Infection?
Hindi katulad ng bacterial infection na pwedeng gamutin sa pamamagitan ng antibiotics, walang tunay na gamot para sa mga viral infection. Ang pwede lang gawin ay palakasin ang immune system para magkaroon ito ng kakayahan na labanan ang mga impeksyon.
Kasama rin sa prevention measures ang pagpapabakuna. Kung merong vaccine para sa isang sakit at eligible ka na kumuha nito, magpa-injection kaagad. Hindi 100% na pinipigilan ng mga bakuna ang impeksyon pero kung sakaling magkasakit, malaki ang posibilidad na mild lamang ang magiging kaso.
Kasama sa mga vaccine-preventable infections ang COVID, flu, bulutong, hepatitis A, hepatitis B, measles, mumps, rubella, rotavirus, Japanese encephalitis, at marami pang iba.
Makakatulong din ang mga sumusunod para mas mabilis gumaling mula sa mga viral infection at hindi na kumalat ito:
- magpahinga
- manatili sa bahay para hindi makahawa sa iba
- uminom ng maraming tubig
- uminom ng gamot para labanan ang mga sintomas, katulad ng lagnat, pananakit ng katawan, at rashes
- gumamit ng antiviral medications para sa mga sakit katulad ng HIV/AIDS ayon sa prescription ng doktor
Tandaan na pwedeng mag-mutate ang mga virus at maging sanhi ng pagkakaroon ng mas malubhang version o variant ng isang sakit. Dahil dito, mahalaga ang maging mapagbantay sa kalusugan. Kung may bakuna para sa isang sakit, mas mainam na kunin na ito lalo na kung walang health factor na humahadlang.
Mabuti rin na pumunta kaagad sa ospital o magpakonsulta sa doktor kung walang nakikitang pagbabago sa mga sintomas ng sakit matapos ang ilang araw.
Mahalagang paalala: Ang lahat ng impormasyong nakalahad dito ay para lamang sa pagbabahagi ng kaalaman at ‘di dapat ituring bilang professional medical advice. Ugaliin pa rin kumonsulta sa iyong doktor bago uminom o gumamit ng kahit anong gamot.